مصاحبه با سرکار خانم امانی
-
لطفا خودتان را معرفی کنید
پریسا امانی هستم. محقق نیروی آزاد تحقیق و توسعه‌ی دانش و فنــاوری در حوزه تولید محصولات و فناوری‌های شیمیایی. دانش آموخته‌ی مقطع کارشناسی رشته شیمی از دانشگاه صنعتی شریف هستم. کارشناس ارشد را در رشته‌ی شیمی فیزیک از دانشگاه صنعتی خواجه نصیر اخذ کردم و اکنون دانشجوی سال آخر دکتری شیمی فیزیک در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران هستم.
-
چرا به سراغ پروژه‌های ارتباط با صنعت رفتید؟
در پی محدود شدن واردات برخی از مواد شیمیایی به کشور، صنعت با نیازهایی روبه‌روست که تامین این نیازها حرکت به سمت تولیدات داخلی را بیش از پیش طلب می‌کند. در همین راستا در تعامل با پژوهشکده نانوی دانشگاه شریف و با همکاری خانم دکتر محمدپور و خانم دکتر بیگدلی دو طرح در حوزه صنایع بهداشتی را با موفقیت به اتمام رساندیم.
پس از اتمام طرح‌های فوق، در جلساتی که در معیت جناب آقای مهندس شاهرخی و تیم ایشان داشتیم برآن شدیم تا همکاری را در راستای حل مساله در دیگر بخش‌های صنعت ادامه دهیم.
متخصصین دفتر ارتباط با صنعت شریف به لطف خوش‌نامی دانشگاه و تیم مصمم و پرانرژی‌شان از تعامل خوبی با صنایع برخوردار هستند. بنده هم به لطف همکاری‌های علمی و عملی نسبتا گسترده‌ای که طی سالیان گذشته در صنایع متعدد و در جوامع علمی مختلف داشته‌ام ارتباطات موثری با متخصصین حوزه‌های مختلف صنایع شیمیایی دارم. به همین جهت به نظرمان رسید اگر به نحوی روشمند بتوانیم در همکاری‌های موفق در قالب یک مجموعه‌ی تحقیقاتی، اعتبار مجموعه را در حل مسائل قوت ببخشیم، می‌توانیم به مرور تبدیل به یک بازوی صنعت شویم. چه بسا در برخی موارد بتوانیم پا از حل مساله فراتر گذاشته و به طرح مسأله بپردازیم و پیشگام باشیم.
-
لطفا در رابطه با پژوهشی که در حوزه‌ی ارتباط با صنعت انجام می‌دهید برای ما توضیح دهید و اینکه این طرح در چه مرحله‌ای است؟
در حال حاضر ۴ طرح در حال رایزنی داریم. ۳ طرح در مراحل مطالعاتی است و یک طرح در مراحل پایانی و ارائه نمونه آزمایشگاهی و تست‌های استاندارد است. امیدواریم پس از اخذ تاییدیه‌های لازم از سازمان مربوطه بتوانیم در تعامل با مجموعه های سرمایه‌گذار طرح را به تولید در مقیاس صنعتی برسانیم.
-
چگونه نیاز صنعت را شناسایی کردید؟
این محصول علی رغم مصرف قابل توجهی که در داخل کشور داشته است نمونه‌ی تولید شده داخلی ندارد. از طرفی در نمایشگاه پتروشیمی، دانش فنی تولید این محصول به صورت اعلام نیاز صنعت مطرح شده بود. در واقع پتروشیمی ماده اولیه تولید این محصول را مازاد دارند و با توجه به اقبالی که واردات این محصول داشته است، برای دانش فنی تولید این محصول اعلام نیاز کردند.
-
در انجام پژوهش با چه مشکلاتی روبه‌رو شدید و چگونه از پس آن‌ها برآمدید؟
یکی از مسائلی که در پروژه‌های تحقیق و توسعه همیشه با آن روبه‌رو بودهام این است، که بناست مسئله‌ای حل شود که پیشتر حل نشده است. مسیر همواری برای آن وجود ندارد و مسیر باید ساخته شود. در چنین شرایطی تیم تحقیقات نهایتا بتواند بر اساس تجربیات خود حدس‌هایی بزند که آیا اساسا این مساله امکان حل شدن دارد یا خیر. چون هر مسیله‌ی جدیدی راهکار منحصربه‌فرد خود را دارد، که البته این چالش‌ها زیبایی و سختی را تواما به همراه دارد.
اما مسئله بنیا‌د‌‌‌ی‌تری که با آن مواجه بودهام این موضوع است که برای حل مسائل همواره نیازمند تعامل بخش‌های مختلف صنعت و دانشگاه هستیم. اما پیشتر در بخش‌های قابل توجهی از صنعت، تکنولوژی تماما خریداری شده است و از این رو تصور درستی از مسائل پیش‌بینی نشده وجود ندارد. گاهی صنعت برای تعامل لازم در پروژه‌های تحقیقاتی صبر لازم را تاب نمی‌آورد.
تیم تحقیقاتی هم گاهی در دایره‌ی محدودیت‌های پیش‌بینی نشده‌ای محاط میشود. تجهیزات دستگاهی برای آنالیزهای تخصصی گاهی به راحتی در دسترس نیستند. البته با همکاری بیشتر مراکز خدمات آزمایشگاهی، شبکه راهبردی و اضافه شدن برخی بخش‌های دستگاهی که تولید داخل هم هستند امید دارم که مسیر هر روز هموارتر شود.
از طرف دیگر، گاهی حل مسایل پیچیده به مصداق «معما چو حل گشت آسان شود» است. عمیقا لازم است صنعت کارفرما تصویر درست‌تر و واقع‌بینانه‌تری از ارزیابی مالی و زمانی تحقیقات داشته باشد، چرا که گاهی نیل به نتیجه‌ای که در یک پاراگراف می‌گنجد، ماه‌ها زمان از یک تیم کارشناس را طلب می‌کند.
در نهایت پیشرفت هر پروژه‌ای نیازمند تعامل دو طرفه است. لازم است صنعت و دانشگاه هر دو دید صحیح‌تری از هم داشته باشند و این میسر نیست مگر در همکاری‌های متعدد، متعهدانه و صبورانه.
-
نقش تحصیلات عالی شما در امر پژوهش‌تان چیست؟
صنایع شیمیایی دنیای بزرگی از اطلاعات را در خود دارد که عمر یک دانشمند ممکن است کفاف متخصص شدن در بخش کوچکی از آن را هم ندهد. از این جهت گاهی با مسایلی روبه‌رو هستیم که تقریبا هیچ اطلاعاتی از آن نداریم. تحصیلات عالی به محقق کمک می‌کند اطلاعات صحیح را به نحو صحیح در زمانی مناسب جمع‌آوری کند و با رویکردی روشمند در مسیر حل مسأله با کمترین آزمون و خطا به نتیجه برسد. در واقع تحصیلات عالی یک محقق را مجهز به بینشی می‌کند تا ابزار مناسب را در جای مناسب استفاده کند.
-
چشم‌انداز شما برای محصول پروژه‌تان چیست؟
پروژه‌ای که در حال حاضر وقت بیشتری را به آن اختصاص داده‌ایم، پس از اخذ مجوزها، در مسیر تجاری شدن قرار می‌گیرد و به این نحو بخشی از ارزی که تاکنون به واردات این محصول اختصاص داشت می‌تواند صرف تولیدات داخل و حتی صادرات در منطقه شود. ضمن اینکه در مقایسه با محصولی که امروزه به صورت جایگزین در کشور از آن استفاده میشود هم مصرف کمتری دارد و اقتصادی‌تر است و هم مشکلات جسمانی که برای مصرف کننده به جا می‌گذاشت، حذف شده است.
ضمن اینکه این پروژه را به عنوان یک شروع در نظر داریم و ایده‌های روی میز در این حوزه بسیارند.
-
رقیب محصول شما چه شرکت‌هایی هستند و مزیت رقابتی شما نسبت به آن‌ها چیست؟
همانطور که عرض کردم رقیب داخلی وجود ندارد. محصول رقبای خارجی هم که پیشتر وارد میشد امروز در بازار به سختی پیدا میشود.
-
تجربه شخصی‌تان در مورد پروژه‌های مرتبط با صنعت چیست؟
فکر میکنم در تعامل با صنعت، در یک مسیر رو به پیشرفت قرار داریم. امروز من بینش صحیح‌تری از اوضاع صنعت دارم. در برخی موارد هم به واسطهی تجربه مشترک خوبی که از همکاری‌های پیشین به‌جا مانده اعتبار شخصی دارم. به نظرم برای دستیابی به صنعتی بالغ‌تر، توسعه یافته و دانشگاهی هدف‌مندتر، ناگزیر از یافتن ادبیات مشترکی هستیم که جز به تلاش، پشتکار و واقع‌بینی میسر نیست. من شخصا تلاش کردهام در این مسیر قدم بردارم. تصور میکنم اگر همت عالی و روشن‌بینی بزرگان صنعت در کنار اعتبار، تجربه و هدایت اساتید قرار گیرد، نیروی جوان و پرانگیزه دانشجو و دانشآموخته می‌تواند در مسیری سازنده گام بردارد که شیرینی نتایج آن به کام کل کشوری می‌ماند.
-
به نظر شما چه مشکلات و معضلاتی بر سر راه ارتباط صنعت و دانشگاه وجود دارد که موجب عدم پیشرفت آن‌ها شده است؟
به نظرم مسئله اول، دغدغه‌های متفاوت است. دغدغه‌ی دانشگاه مسائل لبه‌ی دانش در مقیاس جهانی است. دغدغه‌ی صنعت حل مسائلی است که در حوزه دانش فنی با لبه‌ی دانش فاصله دارد و نکات حائز اهمیت در این بستر، اجرایی بودن در «مقیاس صنعتی» و «مقرون به صرفه بودن» است.
و مسیله دوم هم ناتوانی در دیالوگ کردن است. صنعت و دانشگاه درک درستی از امکانات، مشکلات، توانایی‌ها و حدود انتظاراتشان از هم ندارند. همچنان معتقدم تلاش برای دیالوگ کردن منجر به آگاهی صحیح‌تری از امکانات و شرایط این دو بخش میشود.
-
با توجه به اینکه خود شما دانش‌آموخته‌ی دانشگاه صنعتی شریف هستید، ظرفیت‌های دانشگاه صنعتی شریف را از حیث زیرساخت‌های آزمایشگاهی و کارگاهی برای راه‌اندازی کسب‌وکار چطور ارزیابی می‌کنید؟
به نظرم اگر با امکانات تحقیقاتی در ابعاد جهانی مقایسه کنیم در قیاس با برخی مراکز تحقیقاتی دیگر کاستی‌های وجود دارد، اما امکاناتی هم وجود دارد که در همین سطح هم شرایط فعالیت‌های ویژهای را در اختیارمان میگذارد. فکر میکنم بخش قابل توجهی از مشکلات صنعت با همین زیرساخت‌هایی که در دست هستند قابل حل شدن است و حتی میتوان فراتر هم رفت. ضمن اینکه در بخش‌هایی هم که کاستی در زیرساخت وجود دارد میتوان با خلاقیت و بهره بردن از تخصص دانش‌آموختگان از پس مسائل برآمد. چنان که مثال‌های فراوان هم از این قسم دیده‌ام. یقینا اگر دانشگاه بتواند در تعامل بهتری با صنعت باشد چرخ اقتصاد در دانشگاه هم بهتر خواهد چرخید و شرایط دسترسی به امکانات بهتر هم به مرور فراهم خواهد شد.
-
خود را ۱۰ سال بعد در کجا می‌بینید؟
برای خودم متصور هستم که حداقل سه مورد از پروژه‌هایی که در حال اجرا دارم در سطح تجاری به تولید انبوه برسند و به این واسطه چرخی به ماشین تولید کشور اضافه شده باشد. یقینا در این مسیر شاهد باردهی درختی خواهم بود که بذرش را در روز اول ورود به دانشگاه در دل کاشتم. به نظرم یکی از بهترین تجربیاتی که هر فردی می‌تواند تجربه کند اثرگذاری است. جدا از گرایش شدیدی که برای اجرایی شدن طرح‌های شخصیم دارم، تمایل دارم مسیر هموارتری برای همکاری دانشگاه و صنعت ایجاد کرده باشم.
در بازدیدهای متعددی که از کارخانه‌های صنعتی داشتم با مسایل زیادی برخورد داشتم که دانشگاه امکان حل کردنشان را دارد و صنعت نیازشان را. حل این مسائل در هر بخش می‌تواند منجر به کم شدن واردات و بهبود کیفیت تولید شود و حتی امکان صادرات را فراهم کند. از طرفی خوراک پروژه‌های دانشجویی هم فراهم میشود که مشاهده‌ی نتیجه اجرایی شدنشان باعث دلگرمی دانشجویانی میشود.